Artikelen Gedrag, Welbevinden en Klimaat in de klas

De kracht van elementair gedrag

by Wim Bielderman on 4 februari 2021 Reacties uitgeschakeld voor De kracht van elementair gedrag

We leven in een maatschappij waar we ongelofelijk veel kennis en digitale middelen tot onze beschikking hebben. Door die kennis en wetenschappelijke onderzoeken worden onze inzichten vrijwel dagelijks aangevuld. Dat geldt ook voor ons inzicht in gedrag van onze leerlingen, van onszelf en in de klas. Dat heeft echter een keerzijde. We verdwalen in een kennisoerwoud, juist door die enorme hoeveelheid beschikbare kennis. We zijn de basis van gedrag uit het oog verloren. In dit artikel gaan we daarom juist op zoek naar die basis van gedrag en terug naar de kracht van elementair gedrag.

De werking van ons brein

Al ons gedrag kent zijn oorsprong in ons brein. Vanuit het brein wordt ons gedrag aangestuurd. Hoe ziet dat er dan fysiologisch uit? Als je iets voor het eerst doet, als je voor de eerste keer bepaald gedrag vertoont, dan wordt er in jouw hersenen een verbinding aangemaakt tussen hersencellen. Deze verbinding is erg fragiel. Zou je het gedrag nooit meer vertonen, dan verdwijnt deze summiere verbinding zelfs in de loop van de tijd. Maar wanneer je het gedrag wel herhaalt, versterk je elke keer dat je dat doet de aangelegde verbinding tussen deze hersencellen. Wat eerst een fragiele verbinding was, wordt na vele malen herhalen van het gedrag een degelijke verbinding in de hersenen. Zelfs zo stevig dat je het gedrag kunt vertonen zonder dat het je veel energie kost. Het gaat je makkelijk af: je hebt het gedrag geautomatiseerd. Je vertoont dit gedrag nu vanuit de automatische-modus. #gewoontepaadje

Wat fijn! #efficiënt

Dat we ons gedrag kunnen automatiseren heeft zo zijn voordelen. Functioneren kost zo maar beperkt energie; heel efficiënt! Dit geldt zeker als je constructief oftewel helpend gedrag hebt geautomatiseerd. Heb je jezelf bijvoorbeeld geleerd om door te zetten en opnieuw te beginnen als iets even niet lukt, dan ondersteunt dit gewoontepaadje je ontwikkeling.

De keerzijde…

Heb je echter een gedragspatroon waarin het je gewoonte is om een ander een flinke tik te geven als je boos bent, dan werkt het geautomatiseerde gedrag, dit gewoontepaadje tegen je. Dit gedrag in de automatische-modus is niet-helpend; het belemmert je in je ontwikkeling.

Trap op, trap af gedrag

Al ons gedrag is terug te brengen tot deze twee soorten. Trap-op gedrag is constructief en helpend gedrag; trap-af gedrag is destructief en niet-helpend gedrag. Heb je in je leven veel trap-op gedrag geautomatiseerd, dan kun je terugvallen op een degelijke, helpende basis van gedragspatronen, van gewoontepaadjes..

Het geautomatiseerde trap-op gedrag werkt als het ware voor jou. Je kunt jezelf erg makkelijk ontplooien; je hoeft er weinig energie en moeite in te steken. Dat komt omdat je je het helpende gedrag ooit al eens hebt eigen gemaakt; je kunt het op de automatische piloot!

Bestaat jouw geautomatiseerde gedrag vooral uit trap-af patronen, dan werkt het andersom. De basis van je gedrag is niet helpend en werkt dan tegen je. Je saboteert jezelf als het ware doordat je gebruik maakt van destructief gedrag. Kies je toch voor trap-op gedrag, dan kost dat ongelofelijk veel energie en moeite. Het trap-op gedrag is niet geautomatiseerd; je kunt het niet ‘vanzelf’.

Gedrag + gedrag + gedrag + ….. = uitkomst

Eenvoudig gezegd komt het er dus op neer dat je met jouw gedragspatronen de uitkomst van je leven sterk beïnvloedt. Met andere woorden: loop je elke dag de trap af, dan eindig je onderaan de trap. Loop je structureel de trap op, dan stijg je tot grote hoogte!
De verantwoordelijk voor de uitkomst ligt dan ook primair bij jezelf. Jij bent verantwoordelijk voor jouw gedrag, jouw patronen, jouw gewoonten, het verwezenlijken van jouw dromen.
Jij bent ook de enige die dit kan veranderen. Wat kun je dan doen, als je een andere uitkomst wilt?

Gedrag veranderen #herbedradenvanjouwbrein

Wil je een andere uitkomst, dan is het van belang om geautomatiseerd trap-af gedrag, jouw gewoonten om te buigen naar trap-op gedrag. Geautomatiseerd gedrag dat er voor zorgt dat je trap-af keuzes maakt, leer je niet zomaar af. Alleen het voornemen om het vanaf nu anders te doen, werkt niet. De weerstand en de kracht van jouw elementaire, basis gedrag is daarvoor te groot.
Het vraagt veel inzet [moeite], inzicht en doorzettingsvermogen [energie] om de trap-af gedragsgewoonten te veranderen. Een handig hulpmiddel bij het ontwikkelen van het gewenste trap-op gedrag is het AlsDanPlan. Een AlsDanPlan kan het veranderproces concretiseren en ondersteunen.

Rewire your brain | Herbedraad jouw brein!

AlsDanPlan

Het doel van een AlsDanPlan is om de niet-helpende verbindingen in je brein te veranderen in helpende verbindingen. Met andere woorden: je vervangt het geautomatiseerde, destructieve trap-af gedrag, oude gewoontepaadje door constructief trap-op gedrag, dat je gaat automatiseren door het te herhalen. Hierdoor kun je dit helpende trap-op gedrag uiteindelijk vanuit de automatische-modus uitvoeren. #nieuwgewoontepaadje

Hiervoor gebruiken we de volgende formule:

Als situatie x gebeurt, dan zal ik y doen

In het AlsDanPLan leg je dus vast in welke situatie je welk gedrag wilt automatiseren. Daarbij maak je de situatie concreet door deze vast te leggen, met de daarbij behorende emoties en gedachten. Het gewenste nieuwe gedrag wordt omschreven inclusief eventuele hulplijnen. Deze hulplijnen kun je inschakelen om het veranderproces te ondersteunen. Voorbeelden van hulpzijnen zijn het vastleggen van helpende gedachten, hulp vragen aan een vriend of een leraar enz.

Hoe zit het dan met niet-helpende gedachten en gevoelens?

Als je niet-helpende gedachten of gevoelens wilt vervangen door helpende gedachten of gevoelens, kun je gebruik maken van dezelfde strategie. Voor gedachten en gevoelens werkt het namelijk exact hetzelfde als voor gedrag.
Je gebruikt dan de volgende formule: als situatie x gebeurt, dan zal ik y denken; of:  als situatie x gebeurt, dan zal ik y denken en z doen; of: als in mij z voel, dan zal ik y denken en z doen.

Tenslotte #samenvatting #hersenkrakers

Door te denken vanuit helpende en niet-helpende hersenverbindingen benader je gedrag vanuit de basis. Nieuw en oud onderzoek geeft ons veel inzicht in deze verbindingen in de hersenen. Onderstaande feiten gelden voor alle verbindingen in ons brein. Sommige geven stof tot nadenken….

Iets wat je vaker doet of denkt:

  • kost weinig energie #ookalshetdestructiefis
  • voelt goed en prettiger #ookalshetdestructiefis
  • doe je vanuit de automatische-modus, zonder er bewust bij na te denken #ookalshetdestructiefis

Iets wat je nog niet hebt gedaan of gedacht:

  • kost veel energie #staatontwikkelindeweg
  • voelt niet goed, niet prettig, roept verzet op #ookalshetconstructiefis
  • kun je niet vanuit de automatische-modus doen of denken; je moet er bewust mee aan de slag.

Iets wat je vaker doet of denkt voelt goed en prettiger #ookalshetdestructiefis

De kracht van elementair gedrag

Als het om gedrag gaat, zou deze elementaire wijze van denken en handelen het uitgangspunt moeten zijn. Wanneer je deze benadering vervolgens aanvult met de kennis vanuit het kennisoerwoud, werk je aan duurzame gedragsregulering en maak je optimaal gebruik van de kracht van elementair gedrag!

 

Wil je meer inzicht in de achtergronden van welbevinden, gedrag, mogelijk aanpakgedrag en beschikbare effectieve hulpmiddelen? Kijk dan bij onze artikelen, downloads en naar ons aanbod [team]trainingen op ontwikkeltaal.nl.

Wim BieldermanDe kracht van elementair gedrag

Related Posts

Take a look at these posts